Mixed-Voice / Passaggio

Hoe train ik mijn mixed-voice..?

Dat is een hele goeie vraag en misschien wel de belangrijkste omdat het de meeste training en onderhoud vergt. Er blijkt veel onduidelijkheid te bestaan over de mix-voice/passaggio. Laat ik daar eens wat helderheid in geven.

Er bestaan verschillende termen voor de mixed-voice: la voix mixte, mengstem, passaggio, middenstem, maar laten we het voor nu bij de mixed-voice houden. Onze mixed-voice staat toe dat we hoge noten met groot gemak (qua volume en klank) kunnen zingen. Op die manier lijkt het alsof het bereik van onze zangstem één naadloos geheel betreft, wat betekent dat controle krijgen over het volume van onze stem over haar gehele bereik. Een hoge noot hoeft namelijk niet altijd luid te zijn, tenzij je dat wilt natuurlijk. Sterker nog: alleen maar luide hoge tonen duidt op technische issues die je beslist graag aan wilt pakken om op termijn over meer vocale mogelijkheden te kunnen beschikken.

Bye bye Tarzan!

De gevreesde ‘stembreuk’, ook wel passaggio genoemd kan getraind worden, maar niet elke zanger weet dit en/of laat dit toe. Het oefenen en vinden van de mixed-voice is juist zo bijzonder omdat deze voor een naadloos en verbonden bereik zorgt, zonder hoorbare overgang. De klankkleur en het gemak (qua hoorbare stembelasting) van de spreekstem kun je door een getrainde mixed-voice over je gehele bereik toepassen. Natuurlijk kan bijvoorbeeld twang je hierbij helpen om het te trainen, maar je hoeft echt niet als een eend te (blijven) klinken.

Hoe onze mixed-voice stembreuken weghaalt

Terug naar de mix. De mix-voice is een stemregister en bevindt zich tussen de borststem en de kopstem. Je mix combineert ingrediënten van zowel borst- (kracht – sportschool) als kopstem (flexibiliteit – yogastudio).

Door ingrediënten van onze borststem te combineren met ingrediënten van onze kopstem ontstaat een naadloos geheel. Ons stemgebruik kent van nature diverse ‘stembreuken’. Wanneer je niet leert om je stembereik naadloos te leren verbinden blijf je deze stembreuken ervaren en ben je beperkt in je repertoire keuze.

De zanger in kwestie moet zodoende behoorlijk werken, wanneer deze zo goed als alleen bekend is met zijn borststem en de bijbehorende karakteristieken hiervan: het bereik van je spreekstem en wanneer extra ‘aangezet’: autoritair, vol en dwingend.

Een ander voorbeeld kan zijn wanneer een vocalist meer vertrouwd is met zijn kopstem en de bijbehorende karakteristieken hiervan: een lichter stemgebruik, wat makkelijker hoge noten toelaat, maar minder “dwingend” is dan onze borststem. Deze laatste gaat alleen niet makkelijk mee de hoogte in.

Hoe onze mix-voice doseren toelaat

De mix-voice laat ons dus doseren qua volume, haalt druk weg bij de stemplooien, ontziet de spieren rond het strottenhoofd en zorgt voor een moeiteloos stemgebruik op spreekstemvolume. Ze combineert dus eigenschappen van onze borststem met eigenschappen van onze kopstem. Hiermee zijn dan ineens ontelbare schakeringen mogelijk. Meer borststem in je mix zorgt voor meer autoriteit in je geluid. Meer kopstem in je mix maakt je sound mogelijk breekbaarder.

Het mooie van de mix is dat kunt blijven controleren! Zodra je voor een lichtere mix hebt gekozen (een zgn. ‘heady mix’) kun je vervolgens meer borststem toevoegen (je krijgt nu een zgn. ‘chesty mix’), waardoor je geluid in directheid toeneemt. Je krijgt zo meer verdieping in je verhaal en je stembelastbaarheid zal aanzienlijk toenemen.

Geen obstakels meer dankzij onze mix-voice.

Denk aan een dimmer versus een normale schakelaar. Ben je alleen bekend met je borststem en je kopstem, dan is er sprake van een stembreuk (en meerdere kleinere) welke je kan ervaren als een ‘aan / uit’ schakelaar. Aan is bijvoorbeeld luid en stevig, uit is dun en iel. Er zijn geen andere standen en mogelijkheden tussen.

Door je mix-voice te trainen beschik je over een dimmer qua stemgebruik en heb je ontelbare keuzes. Zowel qua volume als qua klankkleur en emotionele zeggingskracht. Je bereik vormt een naadloos geheel waarbinnen je de dimmer kunt opdraaien (meer body/massa), of terugschroeven (minder body/massa).

Meer borststem in je mix, betekent dan een luidere klank, maar zonder dat je aan het forceren bent. Meer kopstem in je mix betekent een lichtere klank, zonder dat het iel hoeft te klinken. Hierdoor zijn de beschikbare klankkleuren talrijk. Zodoende wordt de emotie van je performance leidend! Niet onwetendheid, of een vooraf aangeleerde stemfunctie, maar een oprechte performance bepaalt de intentie en het volume, wanneer je beschikt over een getrainde mix-voice. Wat wil je nog meer…?

Hoe train je je mix-voice/passaggio

Een aantal tips en tricks die je kunnen helpen om je mix-voice te vinden. Uiteraard geldt voor deze oefening dat je ze alleen bewust toepast tijdens het oefenen. De nieuwe coördinatie slijt vervolgens in het spiergeheugen waardoor het uiteindelijk vanzelf gaat.

• Een tong-stand die achterin verhoogd is en naar voren geplaatst (de tong-stand die we idealiter in rust hebben of de tongstand van de NG)
• Twang (als tool en als oefening en niet als noodzakelijke artistieke keuze! – je wilt dit zeker ook uit kunnen zetten!!): TWANG krijg je door het geluid scherper te maken. Door de melodie te oefenen op het woord ‘quack’ (je imiteert dus inderdaad een eend, trust me…) kun je leren aanvoelen hoe TWANG aanvoelt en klinkt. Kon je nu wel naadloos schakelen naar een hogere noot? Zonder dat je naar je kopstem schakelde? Let op: het geluid zal door deze setting automatisch luider worden – dit is een gevolg en geen streven. Laat de oefening zijn werking voor je doen. Ook moet het altijd gemakkelijk aanvoelen.
• Neusresonantie (je gebruikt zodoende de hele klankkast)
• SOVT-oefeningen om de juiste balans te kunnen vinden qua ‘werken’ (de balans tussen airflow / ademstroom en air pressure / ademdruk)
• Een mondstand die je bewust neutraal kunt houden in het middengebied van je stembereik. Voorbeeld: kun je een f4 alleen maar zingen met je mond ver open? Dit kan duiden op een beperkte mobiliteit van het strottenhoofd, welke deels verantwoordelijk is voor de aanpassingen in je stemgebruik.

NB. Niet elk onderdeel zal voor jou van toepassing zijn. Sommige mensen klinken te ‘nasaal’, terwijl anderen te weinig nasaliteit toepassen en zo hun stemgebruik mogelijk forceren.

De stand van de tong wordt tevens beïnvloedt door de (moeder)taal die je spreekt. Voor sommigen geldt dat een lagere tong-stand uitkomst zou bieden, voor anderen geldt juist dat de tong hoger geplaatst mag worden.

De meest gebruikte kwaliteit in het zingen is onze mix-voice. Controle, balans en conditie train je allemaal door je mix-voice/passaggio te trainen!

Je mix-stem trainen vergt geduld, drive & focus

Net zoals met elke motorische vaardigheid die je aanleert heeft het tijd, drive en focus nodig om beter te worden. Snelle oplossingen bestaan helaas niet.

Omdat het trainen van de mix-voice een andere setting van ons stemgebruik vraagt dan welke volstaat voor het spreken van de Nederlandse taal vergt het de nodige focus, tijd en energie. Maar het is die energie meer dan waard!

Tot slot

De mix-voice is één van de meest beschreven onderwerpen in de zangwereld. Zodoende ontstaat er ook veel verwarring over het gebruik ervan, de bijbehorende klankkleur en de toepassingen ervan.

Ik zie dagelijks mensen veranderen door de impact van stemtraining en het ontwikkelen van hun mix-voice. Je kunt vaak veel meer dan je zelf denkt. Zingen en performen is vooral leuk, ontspannend en je groeit erdoor als persoon. Ik beloof je dat je tot meer in staat bent dan je voor ogen had en dat je al na je eerste les een duidelijk inzicht hebt gekregen in de mogelijkheden van je stemgebruik.

Ik help je graag verder met leren vinden en verder trainen van jouw mix-voice. Ja, iedereen kan leren zingen. En ja, elke gezonde spreekstem kan elk genre (leren) zingen. Ik werk met profs, semi-profs en absolute beginners. Iedereen is van harte welkom. Zowel in de zangstudio in Nijmegen, bij mij thuis in Dld of online via Zoom.