Goed getrainde zangers hebben naast hun borst- en kopstemregister een extra register ontwikkeld, namelijk het mixvoice-register, oftewel de mixvoice. Deze stemmen klinken als één register, moeiteloos van boven naar beneden en weer terug.

Allereerst is het van belang om het woord register wat beter te specificeren. Een register is een aantal tonen wat hetzelfde klankkarakter en hetzelfde trillingspatroon van de stembanden heeft. Dit is natuurlijk een tamelijk grove benadering. Zoals met alles kan dit nog veel beter gespecificeerd worden, maar dat zou in het bereik van de stemwetenschap komen en is hier niet nodig. Mocht je daarin geïnteresseerd zijn, dan valt er veel over deze thema’s te lezen op het world wide web.

Hoe train je dat 1 register oftewel deze mixvoice…?

Van nature heeft iedere stem een stembreuk, jodel en in de klassieke zang ook wel passaggio genoemd. Die jodel zit in de Tarzanklank AH-OEH-AH. Probeer het maar eens uit. Er is tussen de AH en de OEH een groot klankverschil en soms voel je in je keel zelfs dat er iets van een klik. Dit klik-gevoel is de plotselinge overgang tussen borststem- en kopstemregister. Door een brug te bouwen tussen deze 2 registers kunnen we deze jodel/klik/passaggio laten verdwijnen. Daardoor kan er dan dat extra register bijkomen, het mixvoice register. Onze mixvoice staat toe dat we hoge noten met groot gemak (qua volume en klank) kunnen zingen. Op die manier krijgt onze zangstem één naadloos geheel of in de klassieke zang ook wel 1 register genoemd. Dat betekent dat we controle krijgen over het volume van onze stem en over haar gehele bereik. Een hoge noot hoeft namelijk niet altijd luid te zijn, sterker nog: alleen maar luide hoge tonen kunnen zingen duidt veelal op technische issues die je beslist graag aan wilt pakken om op termijn over meer vocale mogelijkheden te kunnen beschikken.

Bye bye Tarzan!

De gevreesde ‘stembreuk’ kan dus „weg-geoefend“ worden, maar niet elke zanger weet dit en/of laat dit toe.

Het oefenen en vinden van het mixvoice-register is juist zo bijzonder omdat dit dus voor een naadloze overgang tussen borst- en kopstem zorgt; zonder hoorbare overgang. De klankkleur en het gemak (qua hoorbare stembelasting) van de spreekstem kun je door een getrainde mixvoice over je gehele bereik toepassen. Twang, of de vernauwing van het spraakkanaal, kan je hierbij helpen om het te trainen.

Hoe onze mixvoice stembreuken weghaalt

Terug naar de mix.
Door zowel de ingrediënten van zowel borst- (kracht) als kopstem (flexibiliteit) met elkaar te oefenen en te combineren ontstaat het mix-voice register of de in klassiek zo graag gehoorde 1 register klank.

Onze stem kent van nature diverse ‘stembreuken’ en wanneer je niet leert om je borst- en kopstem te verbinden blijf je deze stembreuken ervaren en ben je beperkt in je repertoire(keuze).

De zanger in kwestie moet behoorlijk werken, wanneer hij/zij zo goed als alleen bekend is met zijn/haar borststem en de bijbehorende karakteristieken hiervan: het bereik van je spreekstem. De borststem (vaak de spreekstem) gebruiken we natuurlijk vele uren per dag en daarom is de kopstem en de mixvoice doorgaans veel minder snel binnen handbereik.

Een ander voorbeeld kan zijn wanneer een zanger meer vertrouwd is met zijn/haar kopstem en de bijbehorende karakteristieken hiervan: een lichter stemgebruik, wat makkelijker hoge noten toelaat, maar minder “dwingend” is dan onze borststem. Deze laatste is alleen niet makkelijk voor de hoogte, omdat de stembanden in dat register verkort zijn. Als je de borststem in/naar de hoge tonen toe drukt, wordt de klank schreeuwerig en/of er ontstaat veel spanning in je keel.

Hoe onze mixvoice doseren toelaat

De mixvoice (het 1 register) laat ons dus doseren qua volume, haalt druk weg bij de stemplooien en ontziet de spieren rondom het strottenhoofd. Ze combineert eigenschappen van onze borststem met eigenschappen van onze kopstem. Hiermee zijn dan ineens ontelbare nuances en schakeringen mogelijk. Meer borststem in je mix zorgt voor meer kern in je geluid, en meer kopstem in je mix maakt je klank mogelijk zachter en breekbaarder.

Het mooie van de mix is dat je echt meer controle krijgt en zodra je voor een lichtere mix hebt gekozen (meer kopstemgevoel) kun je vervolgens meer borstklank toevoegen (je krijgt dan meer borststemgevoel), waardoor je geluid in directheid toeneemt. Je stembelastbaarheid zal hierdoor aanzienlijk toenemen.

Geen obstakels meer dankzij onze mixvoice;-)

Mocht je iemand zijn die beelden nodig heeft, dan kun je denken aan een dimmer versus een normale lichtschakelaar. Ben je alleen bekend met je borststem en je kopstem, dan is er sprake van de eerder genoemde stembreuk/passaggio (en meerdere kleinere) die je zou kunnen zien als een ‘aan / uit’ schakelaar. Aan is luid en stevig, en uit is dun en iel. Er zijn geen andere standen en mogelijkheden: aan of uit dus. Door je mixvoice te trainen beschik je over een dimmer qua stemgebruik en heb je ontelbare keuzes. Zowel qua volume als qua klankkleur en emotionele zeggingskracht en de dimmer kun je opdraaien (meer body/massa), of terugdraaien (minder body/massa).

Meer borststem in je mix, betekent dan een luidere klank, maar zonder dat je aan het forceren bent. Meer kopstem in je mix betekent een lichtere klank, zonder dat het iel hoeft te klinken. Hierdoor zijn de beschikbare klankkleuren talrijk. Wat wil je nog meer…?

Hoe train je je mixvoice

Een aantal tips en tricks die je kunnen helpen om je mixvoice te vinden. Uiteraard geldt voor deze oefening dat je ze alleen bewust toepast tijdens het oefenen. De nieuwe coördinatie slijt vervolgens in het spiergeheugen waardoor het uiteindelijk vanzelf gaat.

• Twang (oftewel de vernauwing van het spraakkanaal) krijg je door je geluid scherper te maken, en door een melodie te oefenen op een open klinker bijvoorbeeld de è. Hierdoor kun je leren aanvoelen hoe deze vernauwing aanvoelt en klinkt. Kun je nu wel naadloos overgaan naar een hogere noot zonder dat je naar je kopstem ging? Dan ben je goed op weg. Maar let op: het geluid zal door deze vernauwing automatisch luider worden – dit is een gevolg en geen streven. Laat de oefening zijn werking voor je doen. Ook moet het altijd gemakkelijk aanvoelen.
• Neusresonantie (je gebruikt zodoende de hele klankkast)
• SOVT-oefeningen om de juiste balans te kunnen vinden qua ‘werken’ (de balans tussen airflow / ademstroom en air pressure / ademdruk)
• Een mondstand die je bewust smaller kunt houden. Voorbeeld: kun je een f4 (f1) alleen maar zingen met je mond ver open? Dan kan dit duiden op een beperkte mobiliteit van het strottenhoofd, welke deels verantwoordelijk is voor de aanpassingen in je stemgebruik.
• NB. Niet elk onderdeel zal voor jou van toepassing zijn. Sommige mensen klinken te ‘nasaal’, terwijl anderen te weinig nasaliteit toepassen en zo hun stemgebruik mogelijk forceren.

Controle, balans en conditie train je allemaal door je mixvoice/passaggio te trainen. Daarom is deze ontwikkeling zo belangrijk.

Je mix trainen vergt geduld, drive & focus

Net zoals met elke motorische vaardigheid die je aanleert heeft het tijd, drive en focus nodig om beter te worden. Snelle oplossingen bestaan helaas niet.

Omdat het trainen van de mixvoice een andere setting van ons stemgebruik vraagt dan die die volstaat voor het spreken vergt het de nodige focus, tijd en energie. Maar het is die energie meer dan waard!

Tot slot

Ik zie in mijn zangstudio dagelijks mensen veranderen door de impact van stemtraining en het ontwikkelen van hun borst-, kopstem en mixvoice. Je kunt vaak veel meer dan je zelf denkt. Zingen is vooral leuk, ontspannend en je groeit erdoor als persoon. Ik beloof je dat je tot meer in staat bent dan je voor ogen had en dat je al na de eerste paar lessen een duidelijker inzicht hebt gekregen in de mogelijkheden van je stemgebruik.

Ik help je graag verder met het leren vinden en (verder) trainen van jouw stem en jouw mixvoice. Enja… iedereen kan leren zingen, en elke gezonde spreekstem kan elk genre (leren) zingen. Ik werk met profs, semi-profs en absolute beginners. Iedereen is van harte welkom, zowel in mijn zangstudio in Nijmegen, bij mij thuis in Dld als online via Zoom.